13 czerwca 1908r. opublikowano ,, Anię z Zielonego Wzgórza”, książkę, która przyniosła ogromną sławę Lucy Maud Montgomery oraz sprawiła, że najmniejsza prowincja Kanady, Wyspa Księcia Edwarda, stała się znana na całym świecie.
Choć od tego dnia minęło 115 lat, to książka nie traci na popularności a wartości w niej zawarte nadal są aktualne.
Jakiś czas temu, o książce, zrobiło się naprawdę głośno a to wszystko za sprawą nowego tłumaczenia oraz nowej ekranizacji.
Amybeth McNulty( ,,Anne with an E”) oraz Megan Follows z produkcji z 1985r.
Jeśli chodzi o serial, to czekałam z niecierpliwością na nową produkcję, jednak po pierwszych kilkunastu minutach wiedziałam, że to nie to i aby nie zniszczyć idealnego obrazu z produkcji z 1985r. nigdy nie dokończyłam serialu ,, Anne With An E’’.
To doświadczenie sprawiło, iż zaczęłam się zastanawiać, czy powinna sięgnąć po najnowsze tłumaczenie kultowej książki.
Jak wszyscy wiemy, Anne Shirley, to postać o niezwykłej wyobraźni, to marzycielka i romantyczka, która została uwięziona w szarej rzeczywistości codziennego życia ( i kiedy czyta się biografię autorki, to odnosi się wrażenie, że ma taką samą osobowość), dlatego sądzę, że niezależnie od tego, jak bardzo dokładne byłoby ostatnie tłumaczenie książki, to ja chyba zostanę przy tym ,, starym”. Dla mnie Ania z Zielonego Wzgórza brzmi bardziej ,,romantycznie” niż Ania z Zielonych Szczytów.
W tym miejscu pragnę zaznaczyć, iż szanuję zdanie i gust innych osób a post ten ma na celu jedynie przybliżyć historię i okoliczności powstania książki.
Pamiętniki.
Z biografi Maud (pisarka nie lubiła swojego imienia Lucy) oraz jej pamiętników wynika, że jej największym marzeniem było odnieść karierę zawodową i uparcie do tego dążyła (co w ówczesnych czasach, w przypadku kobiet, było społecznie nieakceptowane, nie mówiąc już o wyjściu za mąż w wieku 37 lat). Przyjemność z pisania oraz idea zdobycia sławy i samowystarczalności była motorem napędowym w tym kierunku.
Maud była uzależniona od prowadzenia pamiętników. Pisała pamiętniki-opowiadania, które publikowała w czasopismach. Pamiętniki, które na swój użytek nazwałam, ,, dla fanów”- pięknie prowadzone z poprzypinanymi zdjęciami i wycinkami z gazet. Te się zachowały i na ich podstawie są pisane biografie, uzupełniane listami, które Maud wysłała do znajomych i rodziny. Trzeci rodzaj to pamiętniki ,,prywatne” (znowu moja nazwa), które pisarka zniszczyła.
Wpis z 29 listopada 1934r. Zdjęcie Evelyn Nesbit, wykonane w 1901r. Maud napisała: ,, …fizycznie ona była oryginałem” -pierwowzór Anne Shirley.
Strona z pamiętnika.
Wpis z 20 czerwca 1908r., w którym Maud oficjalnie ogłasza publikację swojej pierwszej powieści.
Pokrewne dusze.
Lucy Maud Montgomery urodziła się 30 listopada 1874r. w Clifton na Wyspie Księcia Edwarda. Kiedy miała zaledwie 21 miesięcy jej matka zmarła na gruźlicę. Wkrótce po tym, jej ojciec zostawił ją z teściami a sam wyjechał do Prince Albert ( miasta oddalonego o 3500 km od Wyspy Księcia Edwarda- wówczas 6 dni pociągiem).
Lucy Maud Montgomery.
Maud była wychowywana przez swoich dziadków, ludzi o surowych zasadach, którzy nie umieli okazać wnuczce uczuć. Jak sama później pisała w swoich pamiętnikach- to wielkie nieszczęście być wychowywanym przez starszych ludzi. Maud wychowana w domu w sposób ,, praktyczny”, gdzie nie było miejsca na miłość, z dala od ojca zaczęła go idealizować, tak naprawdę nie znając go , zawsze zapewniała, że- byli sobie bliscy i drodzy w duchu i pomimo wielu dowodów na zaniedbania i porzucenie, Maud je ignorowała. W wieku 15 lat pojechała do ojca, marząc o pełnej rodzinie, spodziewając się, że zostanie powitana jak ,,dawno zaginiona córka”, która będzie centrum uwagi oraz, że otrzyma upragnione wykształcenie. Jednak jej marzenia prysły jak bańka mydlana. W centrum uwagi był męski potomek z drugiego małżeństwa, natomiast od niej, jako nastolatki oczekiwano, że będzie pomagać w domu. W liście do kuzynki pisała- ,,ani trochę nie podoba mi się ta praca” oraz, że nienawidzi opiekować się dziećmi.
Jak widać- jej dzieciństwo, bycie pół sierotą wychowaną przez dziadków miało znaczący wpływ na kształt książki; wszyscy przybrani rodzice Anne Shirley obarczali małą bohaterkę ciężką pracą w domu oraz opieką nad dziećmi jednocześnie zaniedbując edukację dziewczynki. Z kolei powściągliwy charakter i ,,arktyczny chłód” Babci, który Maud wspomina w pamiętnikach, przypisała Maryli.
Lucy Maud Montgomery 31 grudnia 1896r.
Ania.
Według wpisów w pamiętniku, pomysł napisania ,,Ani z Zielonego Wzgórza” pojawił się wiosną 1905r. Podczas przeglądania starych notatek, Maud znalazła skrawek z gazety opisujący o tym, jak starsza para złożyła wniosek o adopcję chłopca, jednak przez pomyłkę została im wysłana dziewczynka. Wpis znajduje się w pamiętniku ,, dla fanów”. Kompletna historia jest taka, iż sierociniec wysłał rodzeństwo, chłopca i dziewczynkę, rodziną adopcyjną była kuzynka Maud i jej mąż a ich farma mieściła się naprzeciwko miejsca znanego jako ,,Green Gable”. Kiedy książka została opublikowana, mieszkańcy miejscowości od razu rozpoznali to miejsce.
Zbiegło się to również z przeczytanym przez Maud artykułem dotyczącym Hansa Christiana Andersena, którego twórczość Maud znała i bardzo lubiła, zwłaszcza ,,Królową Śniegu” i ,, Brzydkie Kaczątko”.
,,Ania z Zielonego Wzgórza” to w istocie historia brzydkiego kaczątka, które z rudowłosej sieroty zmienia się w piękną i zdolną kobietę, przy okazji topiąc lodowate serca mieszkańców Avonle.
O tym jak przebiegała praca twórcza wiadomo niewiele. Autorka nie wspomniała o tym fakcie ani w pamiętnikach ani w listach, skrzętnie utrzymując ten fakt w tajemnicy. Jedyne znane nam dzisiaj informacje pochodzą ze wspomnień autorki z późniejszego okresu, kiedy książka oraz sama autorka zdobyły już sławę i uznanie.
Pierwsza strona rękopisu ,,Anne of Green Gable”.
Ania nieidealna.
Na początku ,,Ania z Zielonego Wzgórza” miała być krótkim opowiadaniem, kilka rozdziałów. Gdyby tak się stało, najprawdopodobniej zapomniano by o opowiadaniu w kilka miesięcy po publikacji. Na szczęście Maud przywiązała się do wykreowanej przez siebie postaci i kontynuowała pisanie kolejnych rozdziałów życia rudowłosej Ani.
Kiedy pierwszy wydawca odmówił wydrukowania ,,Ani z Zielonego Wzgórza” , Maud wrzuciła rękopis do pudełka na kapelusze. Po dwóch latach Maud ,,odkurzyła’’ rękopis , dosłownie i w przenośni- naniosła poprawki i wysłała do L.C. Page w Bostonie. Tam Ania znalazła swoją pierwszą miłośniczkę, Miss Arbuckle, która namówiła właściciela wydawnictwa na wydanie książki. 8 kwietnia 1907r. wydawnictwo wysłało list do Maud z informacją o przyjęciu rękopisu oraz sugestią, że ,,dobrym pomysłem byłoby napisać drugą część”.
22 kwietnia L.C. Page Corp. wystawiło kontrakt. Maud otrzymała 10% tantiem od każdej sprzedanej książki. Maud podpisała kontrakt 2 maja 1907r.
Książka została wydana 13 maja 1908r.
Pierwsze wydanie ,,Anne of Green Gable”.
Kopia, którą otrzymała Maud była oprawiona w okładkę z materiału w trzech kolorach: zielono- brązowo- beżowym. Na środku znajdowała się wprasowana ilustracja przedstawiająca zamyśloną kobietę, wykonana przez Georga Gibbs’a.
W ciągu pierwszych 6 miesięcy sprzedano 19 tyś kopii. Na chwilę obecną szacunkowa sprzedaż to 50 milionów egzemplarzy. Książka została przetłumaczona na 35 języków oraz doczekała się kilku adaptacji filmowych.
Ruda Ania.
Niezwykły przypadek sprawił, że książka Montgomery zdobyła ogromną popularność w Japoni. Absolwentka szkoły misyjnej Hanako Muraoce otrzymała kopię książki od misjonarki z Kanady- Loretty Shaw w 1939r. Hanako pracowała nad tłumaczeniem po kryjomu, gdyż podczas II Wojny Światowej, język angielski był uważany za ,,język wroga”. Przekład ukazał się w 1952r. pod tytułem ,,Akage no An”, czyli ,, Ruda Anne”. Japończycy uwielbiają książkę, ze względu ,,na zakorzenione w kulturze wartościowanie wiejskiego piękna oraz dojrzałe i optymistyczne wartości Ani „. W rezultacie Ania stała się wzorem do naśladowania.
Japońskie wydanie Książki.
Ania z Zielonego Wzgórza.
Pierwsze polskie tłumaczenie ukazało się w 1911r. wydane nakładem Księgarni M.Arcta w Warszawie. Tłumaczenia dokonała Rozalia Bernsteinowa i to właśnie ona nadała książce tytuł „Ania z Zielonego Wzgórza”. Pierwsze wydanie, co ciekawe, ukazało się z błędem- jako autorkę książki podano: Anna Montgomerry. Polski przekład Bernsteinowej był trzecim , po niderlandzkim i szwedzkim.
Pierwsze wydanie polskiej wersji ,,Ani z Zielonego Wzgórza”
Fenomen książki w Polsce polegał na tym, że w tamtym czasie brakowało podobnych wzorców osobowych, książka znacząco odbiegała od wydawanych, popularnych wówczas pozycji, jak również model emancypacji był czymś nowym w ówczesnym społeczeństwie.
W Ani każdy z nas może odnaleźć trochę z siebie. Ania to zwykła dziewczyna, która musi radzić sobie z przeciwnościami losu. Jej życie to mieszanka radości i smutku miłości, rozstań, zawodów, poświęcenia i ciężkiej pracy aby osiągnąć sukces. To również ogromna transformacja głównej bohaterki na naszych oczach.
Czyż nie tak wygląda życie?
Jak powiedziała Ania: ,,Życie jest piękne”.
Mój ulubiony cytat:
Czym właściwie byłaby ona dla nas? zapytała Maryla.
– Może my bylibyśmy czymś dla niej, Marylo – powiedział Mateusz nieoczekiwanie.
Źródła: ,,Looking for Anne” Irene Gammel.
,, The Selekted Journals of L.M. Montgomery” M. Rubio & E. Waterston.